Медициналық-биологиялық зерттеулерде көптеген факторлардың – сандық та, сапалық та – белгілі бір биомедициналық әсерге жиынтық ықпалын сандық тұрғыдан бағалау жиі қажет болады. Бұл мақалада деректерді қалыпқа келтіру, факторлардың салмақтарын анықтау, ақпаратты біріктіру және факторлардың жиынтық әсерін бағалау үшін модельдер құру тәсілдері қарастырылады. Сараптамалық және деректерге негізделген әдістер, сондай-ақ олардың денсаулық жағдайын болжау, тәуекелді бағалау және биомедицинадағы шешім қабылдау міндеттеріндегі қолданылуы талқыланады.

COVID-19 пандемиясынан кейін цифрлық денсаулық сақтау саласына деген сұраныстың артуымен қатар, медицина қызметкерлерінің электрондық денсаулық сақтау технологияларымен қалай әрекеттесетіні және бұл технологиялық өзара әрекеттестік практикалық медицинаның дамуына қалай әсер ететіні барған сайын өзекті бола түсуде. COVID-19 пандемиясы катализатор рөлін атқарып, қалыптасқан жағдайларда медициналық қызметтерді көрсету үшін денсаулық сақтау саласындағы цифрлық кеңістіктің дамуын жеделдетті.

Миграция АИТВ-инфекциясының таралуына айтарлықтай әсер етеді. ЮНЭЙДС-тің «ЖИТС-тің жаһандық індеті туралы 2022 жылғы есебіне» сәйкес, Шығыс Еуропа мен Орталық Азияда АИТВ жұқтырудың жаңа жағдайларының өсуі байқалуда. Мигранттар арасында АИТВ-тің таралуына әсер ететін негізгі факторларға: медициналық және құқықтық сауаттылықтың төмендігі, кемсітушілік, әлеуметтік қолдаудың болмауы және антиретровирустық терапияны алу қиындықтары жатады. АИТВ - позитивті мигранттарға қатысты заңнаманы елдер арасында үйлестіру - бұл мәселені шешудің бір жолы ретінде қарастырылады.

Тау-кен өндірісінде жұмыс істейтін адамдардың еңбек жағдайларындағы зиянды факторлар өкпе патологиясының пайда болуына тәуелсіз қауіп факторы болып табылады. Зерттеу нәтижесінде ең жиі сырқаттанатындар — проходчиктер екені анықталды, олардың орташа жасы – 41,6±1,2 жас, еңбек өтілі – 10 жылға дейін. Силикоздың ауырлық дәрежесі артқан сайын жүйелі қабыну факторларының (ЖҚФ) деңгейі жоғарылайды. Силикоздың екінші және үшінші сатылары мен ЖҚФ болуы кәсіби генезді өкпе патологиясының даму ықтималдығын сенімді болжауға мүмкіндік береді.

Өндірістік факторлар кешеніне ұшыраған кезде көмір өндірушілерде жүйке-бұлшықет берілуін реттеуде жұлын мотор нейрондарының сегментішілік байланысын нейрофизиологиялық зерттеу нәтижелері ұсынылған. Созылмалы лумбосакральды радикулопатияда кеншілерде жүйке-бұлшықет берілуінің бұзылуының кейбір механизмдері ашылды.

Электро физиологиялық полиморфизм мен сипатталатын жүйке-бұлшықет аппаратының зақымдануы мен вегетативті-тамыр жүйесінің дисфункциясы, аралас патологиясы бар тау-кен жұмысшыларында жүйке магистральдарының зақымдану дәрежесі анықталды.

Мақалада мұрын-жұтқыншақ микробиотасының құлақ, мұрын, тамақ ауруларының дамуындағы рөлі қарастырылады. Нормалды микробиотаның құрамы және оның ағзаның иммундық жауабына әсері сипатталған. Дисбактериоздың салдары, соның ішінде синусит, отит және тонзиллит сияқты жұқпалы аурулар қаупінің артуы талқыланады. Антибиотиктердің микробиотаға әсері және оның тепе-теңдігін пробиотиктер арқылы қалпына келтіру стратегиялары қарастырылады. Мұрын-жұтқыншақ микробиотасын зерттеудің ЛОР ауруларының алдын алу мен емдеудегі маңызы атап көрсетіледі, сондай-ақ бұл бағытта қосымша зерттеулер жүргізудің қажеттілігі айтылады.