Мақалада Еңбек гигиенасы және кәсіби аурулар ұлттық орталықтың құрылған күнінен бастап кәсіби неврологияның қалыптасу кезеңдері ұсынылған. ерте диагностикалау критерийлерін әзірлеуге мүмкіндік беретін патологияның кейбір патогенетикалық механизмдерін дамыту аспектілерін және олардың еңбек жағдайымен байланысы Республикадағы кеңінен таралған омыртқа ауруларының кәсіби этиологиясын түзету және оңалту әдістері жүргізілген көпжылдық зерттеулер нәтижесі бойынша клиникалық көріністерінің ерекшеліктері орнатылады. Еңбек қызметі барысында бір белгілі жағдайларда шеткі жүйке жүйесінің бұзушылықтарына әкелетін көмір және тау-кен кәсіпорындарының кен жұмысшылары кешенді өндірістік факторлардың әсеріне ұшырайды.

Жаңа күрделі зерттеу процесіне ықпал ету мүмкіндігі белгілі бір ортаның, адам денсаулығына зиянды факторлар арасындағы байланысы бар қоршаған ортаға олардың процесіне сол немесе өзге де талассыз сирек дәлелдеуге шақырылатын анықталады. Олардың әсері кешенді сипатқа ие.

Бурятия Республикасы аумағының жергілікті халқын орталықтандырылған шаруашылық-ауыз сумен жабдықтау көздерінде нитраттың жоғары көлемде болу себептеріне талдау жүргізу, су сақтағыш орындарының ерекше арнайы геологиялық факторларына байланысты қалыптасқан жағдай тек қана табиғи сипатта екенін айқын көрсетті. Бұл Бурятия Республикасы аумағында арнайы гигиеналық нитратты гидрогеологиялық елді мекендерді көрсету бойынша мәселе қозғайды.

Зерттеу нәтижесі бойынша Қызылорда облысы Әйтеке-би кенті аймағында қоршаған ортадағы көптеген факторлардың болуын ауа райының ерекшеліктерін есепке ала отырып оларға кешенді бағалау жүргізілді. Нәтижелер аймақты саралауға және ластанған аумақтың қиын жағдайға жататын анықтайтын ең маңызды параметрлерін айқындауға мүмкіндік берді.

Жұмыстың мақсаты «Қазақмыс Корпорациясы» ЖШС жұмыскерлері арасында өндірістік жарақаттарға баға беру болып табылады. «Қазақмыс Корпорациясы» ЖШС кәсіпорындарында тіркелген жарақаттар туралы ұсынылған есептің деректері негізінде, 2011-2015 жылдар мерзімі аралығында тіркелген жарақаттарға талдау жүргізілді. «Қазақмыс Корпорациясы» ЖШС кәсіпорындарында тіркелген өндірістік жарақаттарға талдау жүргізу барысында, ең көп жарақат Шығыс-Жезқазған кен орнында тіркелгенін (81 жағдай), оның 6-уы өлімге әкел- генін көрсетті. Аспект өтілімімен өндірістік жарақаттарға баға беру барысында, еңбек өтілімі 1-3 және 4-6 жылдар құрайтын тұлғалардың негізгі жарақатты алғаны анықталды.

Қазіргі таңда, өндірістік қалалардағы атмосфералық ауа денсаулыққа әсер ететін барлық қауіптердің көптен бір бөлігімен байланысты жетекші фактор болып табылады. Осы факторлардан тиген залалдарға нақты баға беру үшін ауаның ластануына мониторинг жүргізу жүйесін түбегейлі өзгерту, оларды халықаралық стандарттарға сәйкес келтіру қажет (ұсақ диспенсорлы TSP РМ10 и РМ2,5 тұрақты бақылау жүргізу). Щаң бөлшектерімен (фракция PM10 и PM2,5 ) атмосфералық ауаның ластануы туралы алынған деректерге гигиеналық баға беру жергілікті жерге шаңның таралу уақыты мен орнын есепке ала отырып мониторинг жүргізуді оңтайландыру керек екенін айқын көрсетті.

Арал өңірі экологиялық қолайсыз аймақтарда ересек тұрғындар арасында аурушандылықтың құрылымы мен таралуы талданды. Зерттеулер Арал аймағында (Ақтөбе облысының Шалқар қ. және Ырғыз кенті, Онтүстік Қазақстан облысының Арыс қ., Қарағанды облысының Ұлытау кенті) орналасқан елді мекендерде өткізілді.Әр түрлі кластың экологиялық тәуелді болжам аурулардың жетекші патологиясы көрсетілді. 2004 жылдан бастап 2013 ж.ж. аралығындағы талданатын ретроспективасы10 жылдықкөрсеткіштерін құрайды.

Қарағанды өңірінде орналасқан цемент зауыты жұмысшыларының денсаулық жағдайы мен сипаттамасына кешенді гигиеналық баға берілді. Жүргізілген зерттеу нәтижесінде жұмысшылардың сырқаттанушылық негізін аурулар класы бойынша тыныс алу жүйесі аурулары басым екендігі анықталды. Жұмысшылардың жасы бойынша негізін 50 жас және одан жоғары жас арасындағылар басым екендігі анықталды, ал жұмыс өтілі бойынша басым бөлігін 9 жылға дейінгілер құрады. Нәтижесінде алынған зерттеу мәліметтері, заманауи цемент өндірісіндегі жұмысшылардың сырқаттанушылық деңгейін төмендетуге бағытталған сауықтандыру шаралары жасалып, аталған кәсіпорынға енгізіледі.